Hidrosefali Nedir?
Hidrosefali, beyinde bulunan beyin omurilik sıvısının (BOS) aşırı birikmesiyle oluşan bir durumdur. BOS, beyni ve omuriliği koruyarak darbelere karşı yastık görevi görür ve atık ürünlerin taşınmasına yardımcı olur. Ancak sıvının üretim, dolaşım veya emilim dengesizliği nedeniyle birikmesi, kafa içi basıncın artmasına ve ciddi nörolojik problemlere yol açabilir.
Hidrosefali her yaşta görülebilir, ancak yenidoğanlar, yaşlı bireyler ve belirli nörolojik hastalıkları olan kişilerde daha yaygındır.
Hidrosefali Türleri
- Konjenital Hidrosefali:
- Doğumda mevcut olan hidrosefali.
- Genetik faktörler, doğum sırasında enfeksiyonlar veya beyin gelişimindeki anormalliklerle ilişkilidir.
- Edinsel Hidrosefali:
- Doğumdan sonra gelişir.
- Enfeksiyonlar, travma, tümörler veya kanama gibi nedenlerle oluşabilir.
- Obstrüktif (Nonkomünikan) Hidrosefali:
- BOS’un dolaşımı sırasında bir tıkanıklık nedeniyle sıvı birikimi.
- Genellikle beyin ventriküllerinde meydana gelir.
- Komünikan Hidrosefali:
- BOS’un emiliminde bozukluk sonucu oluşur.
- Tıkanıklık olmaksızın BOS dolaşımında sorun vardır.
- Normal Basınçlı Hidrosefali (NPH):
- Yaşlı bireylerde görülen, yavaş gelişen bir hidrosefali türü.
- Yüksek kafa içi basıncı olmadan BOS birikimi.
Belirtileri Nelerdir?
Yenidoğan ve Çocuklarda:
- Baş büyümesi (genişlemiş fontanel).
- Kusma.
- Huzursuzluk ve sürekli ağlama.
- Gözlerde aşağı doğru kayma (“güneş batışı” görünümü).
- Zihinsel ve motor gelişimde gecikme.
Yetişkinlerde:
- Şiddetli baş ağrısı.
- Bulantı ve kusma.
- Görme bozuklukları (bulanık görme, çift görme).
- Denge ve koordinasyon problemleri.
- Hafıza kaybı ve davranış değişiklikleri.
Yaşlılarda (Normal Basınçlı Hidrosefali – NPH):
- Yürüme güçlüğü (küçük adımlar ve dengesizlik).
- İdrar kaçırma.
- Hafıza ve bilişsel fonksiyonlarda bozulma (demans benzeri belirtiler).
Tanı Yöntemleri
- Görüntüleme Teknikleri:
- BT (Bilgisayarlı Tomografi): Beyin ventriküllerindeki genişlemeyi hızlı bir şekilde gösterir.
- MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme): Daha detaylı bir inceleme sağlar.
- Ultrason: Özellikle yenidoğanlarda fontanel açıklığı nedeniyle uygulanabilir.
- Klinik Değerlendirme:
- Belirtiler ve nörolojik muayene değerlendirilir.
- Lomber Ponksiyon:
- BOS basıncını ölçmek ve sıvının özelliklerini analiz etmek için.
Şant Ameliyatları
Şant ameliyatı, hidrosefali tedavisinde en yaygın kullanılan cerrahi yöntemdir. Amaç, biriken BOS’un beyin dışına yönlendirilerek basıncı azaltmaktır.
Şant Sisteminin Bileşenleri:
- Kateter: BOS’un boşaltılmasını sağlar.
- Valf: Sıvı akışını kontrol eder.
- Drenaj Yolu: Sıvıyı vücutta başka bir bölgeye (örneğin karın boşluğu) yönlendirir.
Şant Türleri:
- Ventriküloperitoneal (VP) Şant: BOS’un karın boşluğuna yönlendirilmesi.
- Ventriküloatrial (VA) Şant: BOS’un kalbin sağ atriyumuna yönlendirilmesi.
- Lumboperitoneal (LP) Şant: Omurilik seviyesinden karın boşluğuna sıvı yönlendirilmesi.
Şant Ameliyatı Süreci
- Hazırlık: Hasta genel anestezi altında işleme alınır.
- Kateter Yerleştirme: Beyindeki ventriküle veya omurilik boşluğuna bir kateter yerleştirilir.
- Valf Yerleştirme: Valf, sıvı akışını kontrol etmek için yerleştirilir.
- Drenaj: Kateter, sıvıyı karın boşluğu, kalp veya başka bir drenaj alanına yönlendirir.
Komplikasyonlar
- Şant Tıkanıklığı: Sıvı akışının durması sonucu hidrosefali tekrar edebilir.
- Enfeksiyon: Şant sisteminde enfeksiyon gelişebilir.
- Overdrainage: Fazla sıvı drenajı, baş ağrısı veya beyin dokusunun küçülmesine neden olabilir.
- Şant Dislokasyonu: Kateterin yerinden kayması.
Alternatif Tedaviler
- Endoskopik Üçüncü Ventrikülostomi (ETV): Tıkanıklığın bypass edilmesi için ventriküller arasında bir yol oluşturulur.
- Diyet ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Normal basınçlı hidrosefali vakalarında semptomları hafifletebilir.
Günlük Hayatta Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Düzenli Kontroller: Şant sisteminin düzgün çalıştığından emin olun.
- Enfeksiyon Belirtilerine Dikkat: Ateş, baş ağrısı veya mide bulantısı gelişirse hemen doktora başvurun.
- Düşme ve Çarpmalardan Kaçının: Kafa travması şant sistemine zarar verebilir.
0 Yorum